Onderzoek: Wat motiveert ons om (wel of niet) te kiezen voor duurzaam vervoer?

Waarom kiezen we wel of niet voor de trein, bus of fiets? Wat is ervoor nodig om de auto te laten staan? En wie is eigenlijk verantwoordelijk voor duurzaam vervoer?

Dit – en meer – vroeg onderzoeksbureau Markteffect voor de tweede keer aan een grote groep Nederlanders. Ruim 1.000 autobezitters vulden de vragen in. Nieuw dit jaar was dat ook mensen zonder auto meededen. Dat waren er 692. Daarnaast zijn 678 ondernemers ondervraagd: zzp’ers, mkb’ers en grootzakelijke bedrijven (gz). Net als vorig jaar levert het onderzoek een heleboel interessante inzichten op.

Wat vinden mensen de grootste voor- en nadelen van het ov of de fiets? Dat vroegen we dit jaar voor het eerst.

• Van de autobezitters zegt 38%: je betaalt geen parkeerkosten. Ook mensen zonder auto waarderen dat (32%). Onder deze groep vallen namelijk ook mensen die af en toe een deelauto gebruiken.
  
  
• Ook meer beweging is een belangrijke reden om voor duurzaam vervoer te kiezen. Dat ziet 31% van de autorijders als grootste voordeel. En 33% van de mensen zonder auto.

• Bovendien sta je minder vaak in de file. Dit waardeert 21% van de autobezitters het meest. En 20% van de niet-autobezitters.
  
  
• Ook het milieu telt mee. ‘Minder CO2-uitstoot’ wordt regelmatig genoemd als voordeel van de fiets of het ov. Dat doet 17% van de autobezitters en 23% van de mensen zonder auto.
  
  
• Andere ov-voordelen? Minder stress, minder kosten, een kortere reistijd en de mogelijkheid om onderweg te werken.
  
  

Toch gaan we niet vaker met duurzaam vervoer naar het werk. Nog altijd pakt bijna de helft van de Nederlandse autobezitters de benzineauto naar werk. Ter vergelijking: 7% gaat met het ov. En 28% met de fiets. Dat kan een gewone fiets zijn, maar ook een elektrische of een speedpedelec. Van de autobezitters is dit 21%, en van de niet-autobezitters 45%.

• De grootste nadelen van reizen met het ov of de fiets? Op nummer 1 staat de langere reistijd. Dit zegt 62% van de autobezitters. En 44% van de mensen zonder auto.
  
  
• Daarna komen de overstaptijd (28% en 31%). En de vaste dienstregelingen (27% en 22%).

• Andere nadelen die worden genoemd? Minder beschutting bij slecht weer, routebeperkingen, minder persoonlijke ruimte en meer fysieke inspanning.
  
  

Hoe lang zijn Nederlanders gemiddeld onderweg naar het dichtstbijzijnde ov-punt? Gemiddeld is dat 25 minuten lopen, 12 minuten fietsen of 6 minuten met de auto.

Van de particuliere autorijders wil 38% bij een nieuwe auto opnieuw een benzineauto kiezen. Vorig jaar was dat nog 47%. Zo’n 12% zou helemaal geen nieuwe auto kiezen. Die antwoordoptie was dit jaar nieuw.

• Net als vorig jaar is het milieu de belangrijkste reden om te kiezen voor elektrisch, hybride of waterstof. Vorig jaar zei 62% van de autorijders dat. Nu 58%.
  
  
• Lagere brandstofkosten staan weer op de tweede plaats (48%). Ook nummer drie is hetzelfde: stil en soepel rijden (36%).
  
  

Geen enkele autobezitter geeft aan momenteel een auto op waterstof te hebben. En maar 1% van de Nederlanders zou nu bij een nieuwe auto een waterstofauto kopen. Al kan dat nog veranderen. Want 61% is het ook eens met de volgende stelling. ‘Wil je een duurzame auto aanschaffen? Dan kun je beter wachten op de ontwikkeling van waterstofauto’s.’

Bij de ondernemers liggen deze percentages iets hoger. Zo’n 8% van de zzp’ers heeft momenteel een waterstofauto. Bij het mkb is dit 10% en bij gz 11%.

Het is geen significant verschil. Maar ondernemerszijn dit jaar iets meer bezig met het verduurzamen van vervoer dan vorig jaar. Vorig jaar deed 16% van de zzp’ers dit. Nu 23%. Bij mkb/gz was dit 52%, en nu 55%.

• Voor 80% van de zzp’ers is het milieu de belangrijkste reden. Bij mkb’ers is dit 67% en bij gz 73%.
  
  
• Opvallend: het imago wordt vaker genoemd als reden om te verduurzamen. Vorig jaar was dat bij 48% van het mkb/gz de hoofdreden, nu bij 62%.

• Aanpassen aan toekomstige wetten en regels. Dat is voor 52% van het mkb/gz het belangrijkst. En voor 24% van de zzp’ers. Vorig jaar waren die percentages vergelijkbaar.

• Dat zijn vooral de aanschafkosten, zegt ongeveer de helft van de particuliere autobezitters. Dit is een groot verschil met 2024. Toen zag 63% dit als de belangrijkste reden om niet voor een duurzame auto te kiezen. De drempel voor een elektrische, hybride of waterstofauto wordt dus lager.
  
  
• Voor ondernemers zijn de aanschafkosten ook de belangrijkste drempel. Van de zzp’ers vindt nu 55% dit. Vorig jaar was dat nog 31%. Bij mkb/gz is dit nu 33% en vorig jaar 27%.
  
  
• Daarnaast wordt het beperkte rijbereik van een duurzame auto genoemd als drempel. Maar ook dit gebeurt minder vaak dan in 2024. Toen zag 31% van de autobezitters dat als grootste bezwaar. Nu 23%.
  
  
• Wat autobezitters verder tegenhoudt? Ze willen eerst hun huidige auto oprijden. Ook ondernemers geven vaak aan dat de huidige auto’s nog niet aan vervanging toe zijn. Dat speelt voor ongeveer drie op de tien ondernemers.
  
  

Het onderzoek laat ook dit jaar weer zien hoe belangrijk kennis is. Die kennis is toegenomen. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de volgende conclusies.

• We hebben zowel particulieren als ondernemers weer een aantal stellingen voorgelegd. Bijvoorbeeld over de aanschafkosten, het rijbereik en de uitstoot van een elektrische auto. En vergeleken met vorig jaar gaven mensen in grotere mate het goede antwoord op bepaalde stellingen. Zoals: ‘De totale maandkosten van een elektrische auto zijn ongeveer gelijk aan die van een benzineauto.’
  
  

• Er komt ook weer een aantal wetten en regels aan. Zo mogen alle nieuwe auto’s vanaf 2030 geen schadelijke stoffen meer uitstoten. Van de particulieren weet 32% dat niet. Vorig jaar was dat bij de autobezitters nog 28%.
  
  
• Vooral mkb’ers en gz zijn op de hoogte van de veranderende maatregelen. In 2025 weet 88% van hen dat steden een zero-emissiezone invoeren. Daar kom je met een bestelauto of vrachtwagen op benzine of diesel niet meer in. In 2024 was dat nog 79%.
  
  Maar ook zzp’ers weten meer dan vorig jaar af van de strengere regels voor milieuzones.
  
  

• Dit jaar namen we de CSRD voor het eerst mee in het onderzoek. Deze richtlijn verplicht grote bedrijven verslag uit te brengen van hun duurzaamheidsresultaten. Vooral het gz is hier goed in thuis. Maar dat geldt verrassend genoeg ook voor mkb’ers en zzp’ers.

• Van de mkb’ers zegt 92% werknemers te stimuleren duurzaam van en naar werk te reizen. Voor gz is dit 88%.
  
  
• Merken werknemers dat ook? Van de autobezitters zegt 44% dat hun werkgever ze stimuleert. Bij autoloze mensen is dit 57%. Vorig jaar was dat nog 42% van de autobezitters. De kloof is dus ietsje kleiner.
  
  
• Hoe werkgevers duurzaam vervoer stimuleren? Vooral door oplaadpalen voor elektrische auto’s te plaatsen op kantoor (53%).
  
  
• Maar ook door te zorgen voor flexibele werkuren of de mogelijkheid om thuis te werken (50%). Daardoor reizen werknemers minder – en dat is uiteindelijk het duurzaamst.
  
  
• Verder hebben veel mkb’ers en grootzakelijke bedrijven een fietsplan (46%).
  
  
• Deze top 3 is vergelijkbaar met vorig jaar.
  
  

• Net als vorig jaar vinden particulieren dat de overheid het meest verantwoordelijk voor het stimuleren van duurzaam vervoer.
  
  
• Maar ook de werkgever heeft hier een belangrijke rol in. Bijna één op de twee Nederlanders (47%) is het eens met de volgende stelling. ‘Ik verwacht dat ik door mijn werkgever financieel ondersteund wordt wanneer ik kies voor een duurzaam vervoersmiddel’.
  
  
• Daarnaast hebben verzekeraars een verantwoordelijkheid, vinden mensen. Draagt de verzekeraar financieel bij aan de aankoop van een duurzame auto? Dan worden zowel particulieren (68%) als ondernemers (75%) positiever over de verzekeraar. Dat geldt vooral voor 18-34 jarigen.
  
  

Nationale-Nederlanden draagt met dit onderzoek bij aan kennis en inzicht over duurzaam vervoer in Nederland. We gebruiken het onderzoek om onze producten en diensten aan te passen. Zo kunnen we nog beter inspelen op de overstap naar duurzaam vervoer.